BLOG

Insulinooporność

Insulinooporność jest to zaburzenie, w którym występuje zmniejszona wrażliwość tkanek na działanie insuliny. Zjawisko insulinooporności ma podłoże genetyczne, fenotypowe oraz środowiskowe.

Uważa się, że insulinooporność jest jedną z przyczyn zespołu metabolicznego (zespół wzajemnie powiązanych czynników wpływających na istotny wzrost ryzyka rozwoju miażdżycy i cukrzycy typu 2 wraz z ich powikłaniami naczyniowymi).

Jest także związana z występowaniem następujących schorzeń:

  • cukrzyca typu 2.
  • otyłość
  • nadciśnienie
  • zespół policystycznych jajników (PCOS)
  • niealkoholowe stłuszczenie wątroby
  • choroby neurodegeneracyjne

W grupie ryzyka znajdują się osoby, których najbliżsi krewni chorują na cukrzycę typu 2, nadciśnienie, otyłość lub którzy zmagają się z problemem insulinooporności, a także osoby prowadzące tzw. niezdrowy tryb życia (spożywające wysoko przetworzoną żywności, dużą ilość słodyczy, stosujące używki, narażone na długotrwały stres, unikające aktywności fizycznej).

Nierzadko przyczyn insulinooporności należy doszukiwać się już w życiu płodowym. Co bardzo istotne insulinooporność a także cukrzyca typu 2 są związane z masą urodzeniowa dziecka. Niska masa urodzeniowa może indukować zjawisko insulinooporności oraz kompensacyjnej hiperinsulinemii. Dlatego w przypadku kobiet ciężarnych niezwykle ważna jest właściwa dieta (indeks i ładunek glikemiczny, kaloryczność potraw, ilość białka w posiłkach) oraz odpowiedni dobór aktywności fizycznej.

Insulinooporność diagnozuje się na podstawie badań (oznaczenie glukozy i insuliny na czczo oraz wykonaniu testu doustnego obciążenia glukozą, można również wykonać badanie oznaczenia C-Peptydu oraz hemoglobiny glikowanej).

W leczeniu insulinooporności kluczowa jest zmiana stylu życia.

Jednym z najważniejszych celów dietoterapii jest ograniczenie wysokich poposiłkowych wyrzutów insuliny. Dlatego podstawą prawidłowej diety są są zbilansowane i regularne posiłki o niskim indeksie i ładunku glikemicznym, obfitujące w warzywa, ograniczoną ilość owoców, a także pełnowartościowe białko i odpowiednie proporcje kwasów tłuszczowych. Preferowaną techniką obróbki termicznej powinno być gotowanie.

Kolejnym istotnym elementem jest aktywność fizyczna. W połączeniu z prawidłowo skomponowaną dietą uwrażliwia tkanki na insulinę i pomaga w redukcji masy ciała. Ze względu na towarzyszące insulinooporności zaburzenia równowagi hormonalnej, rodzaj i czas trwania aktywności fizycznej powinien być dostosowany indywidualnie.

Polecana jest codzienna, 30-40-minutowa, umiarkowana aktywność fizyczna na świeżym powietrzu, taka jak spacer, nordic-walking, jazda na rowerze oraz wiele innych rodzajów aktywności dostosowanych do indywidualnych możliwości oraz preferencji.

Rezygnacja z aktywności fizycznej nie tylko sprzyja dodatniemu bilansowi energetycznemu i powstawaniu otyłości, ale przyspiesza biologiczne starzenie się tkanki mięśniowej czego efektem jest nasilony rozpad białek włókien mięśniowych. Stan taki w konsekwencji generuje procesy, które są typowe dla przewlekłej reakcji zapalnej.

Czynnikiem, który w sposób szczególny wpływa na ryzyko powstania insulinooporności jest stres. Permanentne narażenie organizmu na stres powoduje nadprodukcję kortyzolu (nazywanego hormonem stresu) sprzyja rozwojowi otyłości typu brzusznego i stanowi istotny element zespołu metabolicznego. Konsekwencją długotrwałego stresu może być także zmniejszenie zużycia glukozy przez mięśnie szkieletowe i nasilenie lipolizy.

Insulinooporność choć nie jest chorobą może prowadzić do wielu groźnych dla naszego zdrowia konsekwencji. Jedną z nich jest cukrzyca typu drugiego.

Wdrożenie zmian mających na celu poprawę wrażliwości tkanek organizmu na działanie insuliny nie tylko poprawia komfort codziennego funkcjonowania ale również chroni przed poważnymi konsekwencjami zdrowotnymi.

Więcej o diecie w insulinooporności w jednym z kolejnych wpisów.

Bibliografia

  • Zalecenia Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego
  • Mamcarz A. (red.), Zespół metaboliczny, Warszawa: Medical Education, 2008
  • Grzeszczak W. (red.), Farmakoterapia w cukrzycy: Gdańsk, Via Medica, 2015
  • Suliburska J., Kuśnierek J., Czynniki żywieniowe i pozażywieniowe w rozwoju insulinooporności, Forum Zaburzeń Metabolicznych 2010, tom 1, nr 3, 177-183