Dietą redukcyjną nazywamy dietę, w której kaloryczność dziennego planu żywieniowego jest niższa, o co najmniej 500 kcal, od całkowitej przemiany materii. Natomiast Terminem całkowita przemiana materii (CPM) określamy całodobowe wydatki energetyczne człowieka związane z jego normalnym funkcjonowaniem w środowisku i pracą zawodową
Celem diety redukcyjnej jest zmniejszenie masy ciała, u osób z nadwagą lub otyłością, do poziomu należnej masy ciała. Warto podkreślić, że istotne jest tutaj nie tylko założenie samej redukcji, ale także jak najdłuższe utrzymanie osiągniętych efektów.
Decyzja o rozpoczęciu odchudzania podejmowana jest najczęściej przez kobiety i dziewczęta. Często bywa spontaniczna i nie zawsze uwzględnia zasady racjonalnego odżywiania. Wówczas efekty stosowania takiej diety mijają się z oczekiwaniami, będąc przyczyną frustracji i rozczarowań. Wielokrotne poddawanie się restrykcyjnym dietom, które kończą się niepowodzeniem może być postrzegane przez stosującą je osobę jako rodzaj kary.
Jedną z głównych przyczyn niepowodzenia jest koncentrowanie się na stosowaniu krótkotrwałego, ale czasem bardzo drastycznego deficytu kalorii. Zastrzeżenia może budzić nie tylko zbyt niska kaloryczność jadłospisu ale także niedobór składników odżywczych. W dłuższej perspektywie czasu powoduje to rozregulowania mechanizmów odpowiedzialnych za kontrolę apetytu i może prowadzić do wielu chorób.
Warto podkreślić, że u osób stosujących bardzo restrykcyjne diety dochodzi do nieprawidłowości w wydzielaniu neuroprzekaźników i hormonów, co w efekcie prowadzi do zwiększenia apetytu.
Dodatkowym minusem diety niskoenergetycznej jest fakt, iż w odpowiedzi na zmniejszoną podaż kalorii organizm, adaptując się do nowych warunków, zwalnia tempo przemiany materii. Mamy wówczas do czynienia z pewnym paradoksem: im mniej jemy, tym wolniej tracimy zbędne kilogramy.
Negatywne konsekwencje diet odchudzających mogą obejmować niedobry witamin i składników mineralnych, zaburzenia funkcjonowania przewodu pokarmowego, anemię, osteoporozę, a w skrajnych przypadkach wyniszczenie organizmu.
Jak zatem zaplanować proces redukcji masy ciała, aby nie narażał nas na niepotrzebny stres, przebiegał stopniowo, zakończył się sukcesem a jego efekty pozostały trwałe?
Warto, aby pierwszym krokiem była odpowiedź na pytanie: „dlaczego chcę schudnąć?”
Stosowanie diety będzie łatwiejsze, jeśli zdecydujemy, że robimy to dla siebie, a nie ze względu na opinię otoczenia, przyjaciół czy rodziny.
Istotna jest także umiejętność rozpoznawania sytuacji, które sprzyjają nadmiernemu jedzeniu.
O wielkości spożywanej przez nas porcji decyduje nie tylko uczucie głodu, ale także, a może przede wszystkim, czynniki na które zwykle nie zwracamy większej uwagi. Należą do nich między innymi:wielkość talerza
- wielkość opakowania
- towarzystwo osób spożywających posiłek
- eksponowanie przekąsek
- czynniki odwracające uwagę od tego ile już zjedliśmy
Jeżeli uświadomimy sobie jaki jest nasz stosunek do jedzenia łatwiej będzie rozpocząć pracę nad ewentualną zmianą podejścia.
Często nieświadomie traktujemy posiłek jako sposób na nudę, wypełnienie pustki. Innym razem ulubione potrawy są dla nas nagrodą lub formą relaksu. Zapominamy wówczas, że podstawową funkcją jedzenia jest zaspokojenie głodu.
Kolejnym istotnym czynnikiem jest sposób w jaki postrzegamy dietę i proces redukcji masy ciała. Jeżeli będzie nam się kojarzył wyłącznie z wyrzeczeniami jest mało prawdopodobne, że osiągniemy sukces. Jednym z najważniejszych założeń diety redukcyjnej powinna być zmiana nawyków żywieniowych. Utrata masy ciała powinna następować stopniowo. Tylko prawidłowo zbilansowany plan żywieniowy będzie sprzyjał redukcji, nie powodując jednocześnie tak niechcianego uczucia głodu.
Duże znaczenie ma także umiejętne planowanie zakupów i świadomość pewnych mechanizmów marketingowych, które mogą wpłynąć na decyzje dotyczące wyboru produktu.
Kolejnym elementem, który jest nie do przecenienia w procesie odchudzania, jest odpowiednio dobrana aktywność fizyczna. Ma ona wpływ nie tylko na ogólną kondycję organizmu oraz poprawę samopoczucia ale także przyspiesza metabolizm, wspierając proces redukcji masy ciała.
W przypadku dużej nadwagi, a tym bardziej w przypadku otyłości powrót do prawidłowej masy ciała jest procesem wymagającym cierpliwości, konsekwencji ale przede wszystkim pozytywnego nastawienia i świadomości korzyści płynących z utraty zbędnych kilogramów. Wówczas opieka dietetyka, a także psychologa jest istotnym elementem wpływającym na osiągnięcie i utrzymanie pozytywnego efektu.
Bibliografia:
- Cierpiałkowska L. (red.), 2006. Oblicza współczesnych uzależnień. Poznań: Wyd. UAM
- Ogden J., 2011. Psychologia odżywiania się. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagielońskiego
- Bandura A. 1986. Social foundations of thought and actions: a cognitive social theory New York: Prentice Hall.